Kullanım Durumu Şeması Tasarımı

Craig Larman'ın kitabı bir kullanım durumu şeması tasarımı için şu ön hazırlık adımlarını sıralıyor:

• Sistem sınırlarına karar verin. Sistem olarak yalnızca planladığınız yazılımı mı düşünüyorsunuz, yoksa yazılımın üzerinde çalışacağı donanımı da sistemin bir parçası olarak mı görüyorsunuz? Hatta, projeyi sipariş eden şirketi veya kuruluşu, çalışanlarıyla da birlikte sistemin kendisi olarak mı görüyorsunuz?
  Sistem sınırlarını UML kullanım durumu şemasında kullanım durumu sembollerini çevreleyen bir dikdörtgen kutu olarak temsil edersiniz.
• Baş aktörlere karar verin. Bunlar sistemi kullanarak gerçekleştirecekleri belli amaçları olan, kişi veya başka sistemlerdir. Bir kurumun bordro döküm sistemi için muhasebeci bir baş aktördür. Sosyal güvenlik kurumunu donanım ve yazılımlarıyla birlikte bütün bir sistem olarak düşünüyorsanız, çalışırken prim ödeyen veya emeklilik maaşı alan vatandaşlar baş aktörlerdir.
  Baş aktörleri UML kullanım durumu şemasında çöpten adamlarla temsil edersiniz.
• Bir de sistemi bir amaç için kullanmayan, ama onunla bilgi alışverişi olan "yardımcı aktör"ler vardır. Örneğin, kredi kartıyla ödeme yaptığınız bir POS sistemi için bankanın kart onay sistemi bir yardımcı aktördür. Hatta, Larman kitabında yardımcı aktörlerin genelde dışarıdan bağlantı kurulan başka bilgisayar sistsmleri olduğunu, bu tür bir yardımcı aktör hiç yoksa planlanan sistemden kuşkulanmanız gerektiğini yazmıştır. Bunları da UML kullanım durumu şemasında çöpten adamlarla temsil edebilirsiniz, ama bazı kitaplar bunları yatay dikdörtgen kutucuklarla göstermişler.

• Kullanım durumlarını belirleyin. Bunlar baş aktörlerin sistem üzerinde gerçekleştirmek istediği amaçlara karşılık gelen fiil ifadeleridir. Biz bunları "yap", "boz", "işlet", "devret" gibi emir kipleriyle ifade edeceğiz. Siz de basitlik olsun diye öyle yapın.
  Kullanım durumlarını UML kullanım durumu şemasında içerisinde emir kipli ifadelerin yazılı olduğu yatay ovallerle temsil edersiniz.

Bir kullanım durumu şeması tasarlarken sıkça yapılan bir hata sistem üzerinde yapılan her eylemi ayrı kullanım durumlarıymış gibi yazmaktır. Örneğin, bir süpermarket kasası için "Barkod okut", "Kart sok", "Para ver", "Fiş al", "Ürün torbala", "Para üstü iste", "Eksik diye şikayet et", "Yumruk çak", "Güvenliği çağır" gibi. Bir kullanım durumunu "Doğru mu yazdım?" diye düşünüyorsanız, kendinize şunu sorun: "Bu yazdığım eylem sistemde tek başına yapabileceğim bir şey midir?" Cevabınız hayırsa, o bir kullanım durumu değildir, çünkü tek başına bir amaç değildir. Evet, belki bakkal amcaya ya da banka şubesine gidip para ödersiniz, ama amaç içinizden gelmiş diye para vermek değil, ailenizin veresiye hesabınızı kapatmaktır veya kredi taksitinizi ödemektir. "Barkod okut", "Para öde", "Para üstü iste", "Kart okut" vb. gibi eylemler "Alışveriş yap" gibi bir genel amacın olası adımlarıdır. Kullanım durumu işte bu genel amacı ifade etmelidir. Bu ama yönelik eylemleri ise ileride o genel amacın aktivite şemasını çizerken senaryo adımları olarak yazacaksınız.